Het gangbare formuleeronderwijs op de middelbare school is traditiegetrouw sterk gericht op taalnormen en hoe daaraan te voldoen. In dit boek wordt er beschreven wat er gebeurt als docenten hun doelen verbreden en ‘bewuste taalvaardigheid’ tot inzet maken van de les. Hierbij wordt gebruik gemaakt van concrete lesopdrachten en leerlingteksten. Daarnaast worden de stilistische, didactische en pedagogische overwegingen besproken die hieraan ten grondslag liggen. Dit boek is geschreven voor (aankomende) leraren Nederlands, lerarenopleiders, vakdidactici, methodeschrijvers en curriculumontwikkelaars. Jeroen Steenbakkers is sinds 1993 docent Nederlands. Gaandeweg kreeg hij steeds meer vragen over de manier waarop formuleeronderwijs in zijn les en op zijn school werd vormgegeven. Waarom doen we wat we doen? Zou het ook anders kunnen? Als docent-onderzoeker (met een lerarenbeurs van Dudoc Alfa) ging hij op zoek naar antwoorden. Zijn onderzoek, waar deze publieksuitgave uit voortkomt, werd in 2021 bekroond met de Facultaire Impactprijs Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen. In 2022 kreeg het onderzoek een eervolle vermelding voor de Ben Feringa Impact Award van de Rijksuniversiteit Groningen.

Onderwijs is niet alleen bedoeld om leerlingen toe te rusten met de kennis en vaardigheden die ze nodig hebben om zich staande te kunnen houden in de wereld. De wereld is ook de plaats waar ons menselijk bestaan zich afspeelt en waar kinderen en jongeren voor de uitdaging staan om hun eigen leven te leiden. Daarom zou onderwijs niet kindgericht, leerstofgericht of toekomstgericht moeten zijn, maar dient het altijd te werken vanuit een wereldgerichte oriëntatie. In de zeven hoofdstukken van dit boek laat Gert Biesta zien waarom onderwijs wereldgericht dient te zijn, wat dit betekent voor de onderwijspraktijk, en wat dit vraagt van de leraar. Hij laat zien dat lesgeven ertoe doet, met name om de aandacht van leerlingen te vestigen op de wereld en op wat de wereld van hen vraagt. De school komt daarmee in beeld als de ruimte en tijd die we aan de nieuwe generatie ter beschikking stellen om de wereld, en zichzelf in relatie tot die wereld, te ontmoeten. De mate waarin de samenleving die ruimte en tijd nog beschikbaar wil stellen, is een belangrijke indicator van haar democratische kwaliteit. Gert Biesta is als hoogleraar werkzaam bij de Moray House School of Education and Sport van de University of Edinburgh en verbonden aan het Centre for Public Education and Pedagogy van de National University of Ireland at Maynooth.

Lucelle Deneer Docent Teacher College Windesheim, ambassadeur Leraar 24 en De baan van het Leven Doorloopjes is de inspiratie die ik graag tot mijn beschikking had gehad toen ik zelf aan de lerarenopleiding begon. Als lerarenopleider kan ik nu met Doorloopjes studenten actief laten nadenken over hun ontwikkelingsvraagstuk en hun handelen in de onderwijspraktijk. Bovendien nodigt het uit tot netwerklezen en het voeren van discussies over hoe zij zich tot de genoemde onderzoekers en auteurs verhouden. Hannah Bijlsma Inspecteur po/vo, leraar, onderzoeker Dit boek presenteert tweeënvijftig nieuwe Doorloopjes waarvan wetenschappelijk is aangetoond dat ze lessen effectief maken. Heerlijk overzichtelijk en direct toepasbaar in de praktijk. Na het lezen van dit boek is het duidelijk: leraren hebben het mooiste en veelzijdigste beroep dat er is. Paul Kirschner Emeritus hoogleraar Onderwijspsychologie aan de Open Universiteit Ik noem Doorloopjes het onderwijswetenschappelijk equivalent van grafische romans. Caviglioli en Sherrington leren de docent steeds in woord en beeld over het hoe, wat en waarom van onderwijskundig onderzoek, en hoe dit kan worden toegepast voor effectief, efficiënt en bevredigen onderwijs in de praktijk. Hilly Drok Docent Nederlands, trainer bij Toetsrevolutie Er zijn weinig boeken die de docentprofessionalisering zo doelgericht en tegelijk eenvoudig ondersteunen als Doorloopjes. Door het praktische karakter leent dit boek zich buitengewoon goed voor onderwijsverbetering, zowel op individueel niveau als in teamverband. Daarmee biedt dit boek volop handvatten om de kloof tussen onderwijsonderzoek en onderwijspraktijk te overbruggen.

Veel scholen en opleidingen zijn of willen aan de slag met formatief handelen. Of het nu is om leerlingen en studenten te motiveren, hun zelfsturing te vergroten of om een betere balans te vinden tussen onderwijs en toetsing. Docenten zoeken echter vooral naar concrete manieren om formatief handelen te organiseren in de dagelijkse onderwijspraktijk. Hoe kan formatief handelen bijdragen aan een succesvol leerproces voor de leerling of student, maar ook aan een succesvol instructieproces voor de leraar en docent? In dit boek schetsen de auteurs aan welke uitvoeringsprincipes formatief handelen trouw moet blijven om van praktische en inhoudelijke betekenis te kunnen zijn. Ook maken ze duidelijk hoe docenten feedback effectiever en efficiënter kunnen inzetten, en welke essentiële rol de ‘vergeten strategie’ van kwaliteitsbesef bijbrengen hierin speelt. Kernboodschap van het boek is dat een geslaagde implementatie van formatief handelen en feedback in lessen begint bij een doordacht onderwijsontwerp. Als een docent immers een helder beeld heeft op de beoogde onderwijsdoelen en de samenhang tussen deze doelen, geeft dit houvast hoe formatief handelen in de dagelijkse didactiek zo optimaal mogelijk kan worden vormgegeven. Dit boek is geschikt voor leraren, docenten, leidinggevenden en curriculumontwikkelaars van primair tot hoger onderwijs. De auteurs van dit boek zijn experts op het gebied van formatief handelen, feedback een curriculumontwerp en werken samen binnen Toetsrevolutie.

In dit boek leer je als leraar hoe je een klas met overwicht en respect kunnen managen.Goed gedrag is het begin van goed leren. Alle leerlingen verdienen klaslokalen waar het rustig en veilig is, en iedereen waardig met elkaar omgaat. Het is een van de belangrijkste taken van de leraar om zo'n ruimte te creëren. Maar dit gaat niet vanzelf. Het is niet voldoende om te zeggen dat leerlingen zich moeten gedragen, goed gedrag zal weloverwogen en met veel inspanning moeten worden aangeleerd. Regie in de klas is een praktische gids die leraren hierbij helpt. Praktisch, wetenschappelijk onderbouwd en gebaseerd op de expertise van geweldige leraren van over de hele wereld. Het staat vol met strategieën, tips en gedegen adviezen, waar iedere leraar - nieuw of ervaren - iets mee kan. Tom Bennett is voormalig docent, gedragsdeskundige en oprichter van ResearchED. Hij schreef diverse publicaties over gedrag in de les en is een veelgevraagd internationaal spreker.

Goed gedrag is het begin van goed leren. Alle leerlingen verdienen klaslokalen waar het rustig en veilig is, en iedereen waardig met elkaar omgaat. Het is een van de belang- rijkste taken van de leraar om zo’n ruimte te creëren. Maar dit gaat niet vanzelf. Het is niet voldoende om te zeggen dat leerlingen zich moeten gedragen, goed gedrag zal weloverwogen en met veel inspanning moeten worden aangeleerd. Regie in de klas is een praktische gids die leraren hierbij helpt. Praktisch, wetenschappelijk onderbouwd en gebaseerd op de expertise van geweldige leraren van over de hele wereld. Het staat vol met strategieën, tips en gedegen adviezen, waar iedere leraar – nieuw of ervaren – iets mee kan. Tom Bennett is voormalig docent, gedragsdeskundige en oprichter van ResearchED. Hij schreef diverse publicaties over gedrag in de les en is een veelgevraagd internationaal spreker.

René Kneyber bespreekt praktische op wetenschap gebaseerde oplossingen voor ordeproblemen.Met de orde in de Nederlandse lessen is het slecht gesteld. Vergeleken met hun internationale collega's moeten leraren in Nederland lang wachten tot de leerlingen stil zijn en ze met de les kunnen beginnen, en wordt lestijd onvoldoende effectief benut, zelfs op de betere scholen. Voor orde in de les zijn een heldere structuur, motiverende lessen en een goede relatie met de leerling noodzakelijk, maar ook effectief ingrijpen als het misgaat. Het blijkt ook uit te maken hoe je het schooljaar begint, en daar gaat het regelmatig al mis. Ook houden veel scholen en leraren er opvattingen en praktijken op na die niet stroken met wetenschappelijke inzichten over klassenmanagement, waarvan zijzelf en de leerlingen de dupe worden. In dit boek toont René Kneyber, die zestien jaar lesgaf in het vmbo en daarbuiten, aan de hand van onderzoek, praktische voorbeelden en vele eyeopeners hoe iedereen kan leren om orde te houden, in het voortgezet onderwijs, het speciaal onderwijs en de bovenbouw van het basisonderwijs. Hoe voorkom je nu dat het misgaat? Hoe motiveer je klassen? En hoe kun je consequent zijn zonder je band met de klas te verslechteren? Deze vernieuwde editie van Orde houden is verplichte kost voor iedere leraar-in-opleiding, lerarenopleider, beginnende leerkracht, of ervaren leraar die orde houden moeilijk vindt (al is het maar bij één klas). René Kneyber doceerde wiskunde en heeft veel ervaring met lesgeven in het vmbo. Hij publiceerde in 2009 Orde houden in het vmbo en schreef sindsdien nog meer spraakmakende boeken, zoals Het Alternatief en Toetsrevolutie. Hij schreef vier jaar lang columns voor Trouw en is sinds 2015 kroonlid van de Onderwijsraad.

Werken met Professionele Leergemeenschappen (zoals datateams en Lesson Study) is een mooie manier om aan schoolontwikkeling te werken. Echter, het blijkt voor dit type van professionalisering een uitdaging te zijn om duurzame onderwijsverbetering te realiseren. Na een eerste enthousiaste periode daalt het animo en verdwijnt deze vorm van professioneel leren weer naar de achtergrond. In een serie schoolportretten brengen de onderzoekers en auteurs van dit boek in kaart welke factoren bijdragen aan de duurzaamheid van professionele leergemeenschappen. Hiervoor deden zij onder andere intensieve observaties en namen interviews af bij 15 meest invloedrijke leden van scholen. Een belangrijke conclusie van dit boek is dat schoolleiderschap ertoe doet en het biedt praktische tips voor schoolleiders om de belangrijkste lessen te vertalen naar de eigen schoolcontext. Dit boek kwam tot stand als onderdeel van een door NRO gesubsidieerd project ‘De rol van schoolleiderschap bij duurzame onderwijsverbetering’.

In het hedendaagse onderwijs lijkt de rol van leraren geminimaliseerd te zijn. Ze moeten een ‘coach’ zijn of een ‘lerende onder lerenden’ en leerlingen moeten vooral ‘autonoom leerstof tot zich kunnen nemen’. Aan de hand van zijn invloedrijke drieslag kwalificatie, socialisatie en subjectificatie laat onderwijspedagoog Gert Biesta zien dat de rol van lesgeven, en daarmee die van de leraar, niet uitgespeeld is. Hij pleit hiermee niet voor een terugkeer van de traditionele leraar, in plaats daarvan houdt hij een pleidooi voor een ‘derde weg’ waarin het werk van leraren integraal onderdeel van het onderwijs blijft. Gert Biesta is als Professor of Education werkzaam in het Department of Education van Brunel University London en Onderwijs, Opleiding en Vorming op de nivoz-leerstoel aan de Universiteit voor Humanistiek. Daarnaast is hij visiting professor bij nla University College, Bergen, Noorwegen.Hij is sinds 2015 geassocieerd lid van de Onderwijsraad.

Ieder die opvoedt of lesgeeft wordt dagelijks geconfronteerd met een onontkoombare realiteit: je ontmoet iemand die afhankelijk is van jou en van wie ‘iets’ gemaakt moet worden, maar op wiens vrijheid jouw wil geen greep heeft. Aan de hand van de wonderlijke geschiedenis van dokter Frankenstein en zijn fameuze maaksel beschrijft de bekende, Franse pedagoog Philippe Meirieu in dit boek deze typische, pedagogische onderneming. Daarbij gaat hij op zoek naar ideeën die kunnen helpen om een opvoedingsrelatie niet, zoals in het beroemde verhaal van Frankenstein,in een nachtmerrie te laten eindigen. Moet je daarvoor elk voornemen om van de ander ‘iets’ te ‘maken’ opgeven, en zo ja, verval je dan niet in een gevoel van onmacht en fatalisme? Met andere woorden: kun je een opvoeder zijn zonder een dokter Frankenstein te zijn? Philippe Meirieu (1949) is in Frankrijk een bekende pedagoog. Hij was hoogleraar aan de Universiteit Lumière Lyon 2 en als adviseur betrokken bij belangrijke onderwijshervormingen in Frankrijk, waaronder die van de lerarenopleidingen. In het Nederlands verscheen al eerder zijn boek 'Pedagogiek: de plicht om weerstand te bieden'.

Practoraten functioneren als innovatieve werkplaatsen in de school, waar inhoudelijke verkenningen plaatsvinden en onderzoek wordt uitgevoerd, waar onderwijs en bedrijfsleven kennis en ervaring delen, verbinden en ontwikkelen, gericht op de vernieuwing van de onderwijsinhoud, vorm en wijze van lesgeven, zodat het onderwijs aansluit bij de beroepspraktijk in en buiten de mbo-instelling. In deze bundel kijkt Martijn van Schaik terug op zijn periode als practor Hybride onderwijs. Daarbij probeert hij te illustreren hoe rommelig het proces van onderzoeken kan zijn. De verschillende bijdragen in de vorm van teksten, interviews en syntheses in deze bundel zijn daar een weerspiegeling van. Daarnaast staat hij met deze bundel diepgravend stil bij de activiteiten en producten die het practoraat opleverde, en schetst hij kansen voor de toekomst. Martijn van Schaik is onderwijspedagoog, onderwijsonderzoeker,lerarenopleider en van oorsprong leraar bewegingsonderwijs. Sinds zijn promotieonderzoek in het vmbo naar hoe uit praktijkopdrachten ook wiskunde geleerd kan worden, is de verbinding tussen theorie en praktijk een leidend thema in zijn werk.

Naar onderwijs wordt veel onderzoek gedaan, maar de inzichten hieruit weten de praktijk moeilijk te bereiken. De pedagogiek is een wetenschap die hierbij kan helpen. Ze kan het beste gekarakteriseerd worden als een handelingswetenschap – een wetenschap van en voor het handelen –, en in het bijzonder een betrokken handelingswetenschap. De pedagogiek is erop uit om ‘dienstbaar inzicht’ te ontwikkelen voor het handelen in de opvoedings- en onderwijspraktijk. De aandacht is daarbij allereerst gericht op het handelen van leraren en opvoeders, en het gaat daarbij zowel om vragen over het ‘hoe’ als om vragen over het ‘waartoe’. In deze bundel verkennen diverse lectoren en leraren vanuit verschillende invalshoeken en aan de hand van concrete voorbeelden hoe pedagogische inzichten over de onderwijspraktijk dienstbaar kunnen zijn aan die praktijk. Daarbij gaat het vooral om de vraag wat vruchtbare manieren zijn om de relatie tussen onderzoek en praktijk zo goed mogelijk tot stand te brengen en in stand te houden. Daarbij tonen de bijdragen onder andere dat als onderzoek dienstbaar wil zijn aan de onderwijspraktijk, men er rekening mee moet houden dat onderwijs geen kwestie is van de inzet van al dan niet effectieve interventies, maar dat onderwijsprocessen complexe, communicatieve processen zijn die beogen de vorming van leerlingen op gang te brengen. Gert Biesta is als hoogleraar werkzaam bij de National University of Ireland, Maynooth en de University of Edinburgh. Hij bekleedde van 2016 tot 2020 de nivoz-leerstoel voor de pedagogische dimensies van onderwijs aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht. Zijn werk verscheen tot nu toe in twintig talen. Maartje Janssens is wetenschappelijk medewerker bij Stichting NIVOZ, waar ze onder meer de lectorenkring coördineert.