Werken met Professionele Leergemeenschappen (zoals datateams en Lesson Study) is een mooie manier om aan schoolontwikkeling te werken. Echter, het blijkt voor dit type van professionalisering een uitdaging te zijn om duurzame onderwijsverbetering te realiseren. Na een eerste enthousiaste periode daalt het animo en verdwijnt deze vorm van professioneel leren weer naar de achtergrond. In een serie schoolportretten brengen de onderzoekers en auteurs van dit boek in kaart welke factoren bijdragen aan de duurzaamheid van professionele leergemeenschappen. Hiervoor deden zij onder andere intensieve observaties en namen interviews af bij 15 meest invloedrijke leden van scholen. Een belangrijke conclusie van dit boek is dat schoolleiderschap ertoe doet en het biedt praktische tips voor schoolleiders om de belangrijkste lessen te vertalen naar de eigen schoolcontext. Dit boek kwam tot stand als onderdeel van een door NRO gesubsidieerd project ‘De rol van schoolleiderschap bij duurzame onderwijsverbetering’.

In het hedendaagse onderwijs lijkt de rol van leraren geminimaliseerd te zijn. Ze moeten een ‘coach’ zijn of een ‘lerende onder lerenden’ en leerlingen moeten vooral ‘autonoom leerstof tot zich kunnen nemen’. Aan de hand van zijn invloedrijke drieslag kwalificatie, socialisatie en subjectificatie laat onderwijspedagoog Gert Biesta zien dat de rol van lesgeven, en daarmee die van de leraar, niet uitgespeeld is. Hij pleit hiermee niet voor een terugkeer van de traditionele leraar, in plaats daarvan houdt hij een pleidooi voor een ‘derde weg’ waarin het werk van leraren integraal onderdeel van het onderwijs blijft. Gert Biesta is als Professor of Education werkzaam in het Department of Education van Brunel University London en Onderwijs, Opleiding en Vorming op de nivoz-leerstoel aan de Universiteit voor Humanistiek. Daarnaast is hij visiting professor bij nla University College, Bergen, Noorwegen.Hij is sinds 2015 geassocieerd lid van de Onderwijsraad.

Practoraten functioneren als innovatieve werkplaatsen in de school, waar inhoudelijke verkenningen plaatsvinden en onderzoek wordt uitgevoerd, waar onderwijs en bedrijfsleven kennis en ervaring delen, verbinden en ontwikkelen, gericht op de vernieuwing van de onderwijsinhoud, vorm en wijze van lesgeven, zodat het onderwijs aansluit bij de beroepspraktijk in en buiten de mbo-instelling. In deze bundel kijkt Martijn van Schaik terug op zijn periode als practor Hybride onderwijs. Daarbij probeert hij te illustreren hoe rommelig het proces van onderzoeken kan zijn. De verschillende bijdragen in de vorm van teksten, interviews en syntheses in deze bundel zijn daar een weerspiegeling van. Daarnaast staat hij met deze bundel diepgravend stil bij de activiteiten en producten die het practoraat opleverde, en schetst hij kansen voor de toekomst. Martijn van Schaik is onderwijspedagoog, onderwijsonderzoeker,lerarenopleider en van oorsprong leraar bewegingsonderwijs. Sinds zijn promotieonderzoek in het vmbo naar hoe uit praktijkopdrachten ook wiskunde geleerd kan worden, is de verbinding tussen theorie en praktijk een leidend thema in zijn werk.

Ieder die opvoedt of lesgeeft wordt dagelijks geconfronteerd met een onontkoombare realiteit: je ontmoet iemand die afhankelijk is van jou en van wie ‘iets’ gemaakt moet worden, maar op wiens vrijheid jouw wil geen greep heeft. Aan de hand van de wonderlijke geschiedenis van dokter Frankenstein en zijn fameuze maaksel beschrijft de bekende, Franse pedagoog Philippe Meirieu in dit boek deze typische, pedagogische onderneming. Daarbij gaat hij op zoek naar ideeën die kunnen helpen om een opvoedingsrelatie niet, zoals in het beroemde verhaal van Frankenstein,in een nachtmerrie te laten eindigen. Moet je daarvoor elk voornemen om van de ander ‘iets’ te ‘maken’ opgeven, en zo ja, verval je dan niet in een gevoel van onmacht en fatalisme? Met andere woorden: kun je een opvoeder zijn zonder een dokter Frankenstein te zijn? Philippe Meirieu (1949) is in Frankrijk een bekende pedagoog. Hij was hoogleraar aan de Universiteit Lumière Lyon 2 en als adviseur betrokken bij belangrijke onderwijshervormingen in Frankrijk, waaronder die van de lerarenopleidingen. In het Nederlands verscheen al eerder zijn boek 'Pedagogiek: de plicht om weerstand te bieden'.

Naar onderwijs wordt veel onderzoek gedaan, maar de inzichten hieruit weten de praktijk moeilijk te bereiken. De pedagogiek is een wetenschap die hierbij kan helpen. Ze kan het beste gekarakteriseerd worden als een handelingswetenschap – een wetenschap van en voor het handelen –, en in het bijzonder een betrokken handelingswetenschap. De pedagogiek is erop uit om ‘dienstbaar inzicht’ te ontwikkelen voor het handelen in de opvoedings- en onderwijspraktijk. De aandacht is daarbij allereerst gericht op het handelen van leraren en opvoeders, en het gaat daarbij zowel om vragen over het ‘hoe’ als om vragen over het ‘waartoe’. In deze bundel verkennen diverse lectoren en leraren vanuit verschillende invalshoeken en aan de hand van concrete voorbeelden hoe pedagogische inzichten over de onderwijspraktijk dienstbaar kunnen zijn aan die praktijk. Daarbij gaat het vooral om de vraag wat vruchtbare manieren zijn om de relatie tussen onderzoek en praktijk zo goed mogelijk tot stand te brengen en in stand te houden. Daarbij tonen de bijdragen onder andere dat als onderzoek dienstbaar wil zijn aan de onderwijspraktijk, men er rekening mee moet houden dat onderwijs geen kwestie is van de inzet van al dan niet effectieve interventies, maar dat onderwijsprocessen complexe, communicatieve processen zijn die beogen de vorming van leerlingen op gang te brengen. Gert Biesta is als hoogleraar werkzaam bij de National University of Ireland, Maynooth en de University of Edinburgh. Hij bekleedde van 2016 tot 2020 de nivoz-leerstoel voor de pedagogische dimensies van onderwijs aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht. Zijn werk verscheen tot nu toe in twintig talen. Maartje Janssens is wetenschappelijk medewerker bij Stichting NIVOZ, waar ze onder meer de lectorenkring coördineert.

NAOMI SMITS: Vijftig manieren om je onderwijs te verbeteren met inzichten uit de cognitieve wetenschap.: dit klinkt als muziek in de oren. In woord en beeld leggen Tom Sherrington en Oliver Caviglioli niet alleen het ‘waarom’ en ‘hoe’ uit, maar verrassen ze je ook met vijftig effectieve strategieën om je onderwijs te upgraden. De auteurs hebben deze zogeheten ‘doorloopjes’ lekker overzichtelijk en inhoudelijk verdeeld. Een feest om te lezen, een groter feest om deze doorloopjes in de les toe te passen. Met recht een must-read voor alle leerkrachten. VALENTINA DEVID Ben je leraar en wil je je best verdiepen in wat goed onderwijs is en welke strategieën effectief zijn, maar heb je niet veel tijd? Dan moet je absoluut dit boek lezen van Tom Sherrington en Oliver Caviglioi lezen. In dit beknopte en zeer overzichtelijke boekje komen allerlei tips & tricks aan bod die voor iedere docent interessant en van toepassing zijn. Wat zo fijn is aan dit boek is dat het gebruikmaakt van dubbel codering (de tekst wordt ondersteund met illustraties), waardoor je er meteen een beeld bij krijgt. Een echte aanrader dus! DYLAN WILIAM Doorloopjes is een buitengewoon goed hulpmiddel om leraren te helpen hun onderwijs te verbeteren, zoals je mag verwachten van Tom Sherrington en Oliver Caviglioli. Maar het is ook een prachtig geïllustreerde tour langs het belangrijkste denken over onderwijs. Lesgeven is zo’n complexe onderneming dat een volledige gids naar excellent onderwijs natuurlijk onmogelijk is, maar dit boek komt tot nu toe het verste. Onmisbaar voor iedereen die onderwijs wil verbeteren. DOMINIQUE SLUIJSMANS Evidence-informed denken en handelen is makkelijker gezegd dan gedaan. Het vraagt van scholen dat ze dit ‘weten wat werkt’ werkend krijgen in de complexiteit en onvoorspelbaarheid van elke onderwijssituatie. Doorloopjes toont dat de kracht van onderwijs is verankerd in de dagelijkse interactie tussen leerlingen en leraren én tussen leerlingen onderling. De rijkheid aan handvatten die Doorloopjes biedt, sluit naadloos aan op de ingeslagen weg van een presteercultuur naar een leercultuur waarin succeservaringen voor alle leerlingen vooropstaan.